کلبه فرش

آموزش گام به گام مراحل رفو فرش در منزل
رفو فرش در منزل :
همانطور که می دانید فرش جزء لاینفک دکوراسیون داخلی و فضای منزل است.و فرش یک منبع عالی برای سرمایه گذاری مادی و معنوی محسوب می شود.ولی گاهی اوقات ممکن است این منبع ارزشمند به علت بی دقتی و بی توجهی دچار پارگی و سوختگی و... شود. و نیاز به رفو داشته باشد، در این مقاله قصد داریم در مورد رفو فرش در منزل نکات جذابی را بیان کنیم، خالی از لطف نیست تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
رفوگری چیست؟
گاهی اوقات به علت بی دقتی و بی توجهی فرش های نفیس ممکن است دچار آسیب شود و در این مواقع فرش نیاز به رفو دارد.و باید به دنبال یک رفوگر ماهر و حرفه ای باشید.رفوگر تا حد زیادی معایب و آسیب های فرش را تا حد زیادی از بین می برد و فرش را ترمیم می کند تا آسیب بیشتری به فرش نرسد.آسیب هایی که به فرش می رسد و نیاز به رفو دارد، عبارتند از؛
فرش را بیش ازحد در معرض آفتاب قرار دادن،قرار دادن فرش در جاهای مرطوب، سوختگی بر اثر آتش سیگار، قلیان و ریختن مواد شیمیایی که موجب از بین رفتن رنگ طبیعی و اصلی فرش می شود.
هنر و مهارت رفو کردن فرش بسیار ظریف و حساس است و بافت های آسیب دیده فرش را به خوبی ترمیم می کند،همانطورکه می دانید بعضی از قسمت های فرش که پرکاربردتر است و به اصطلاح پاخور بیشتری دارد، بیشتر در معرض آسیب قرار می گیرد و باید برای ترمیم این قسمت ها چاره ای اندیشیده شود.قطعا چاره این کار به دست توانا و هنرمند رفوگر رفع می شود، به بیان ساده تر تا زمانی که در زندگی افراد فرش نقش اساسی و مهم داشته باشد، شغل رفوگری هم برقرار است.
.
اهمیت رفوگری فرش :
زمانی که یک فرش گرانبها و نفیس به علت رطوبت، پوسیدگی،سوختگی و بیدزدگی آسیب جدی دیده باشد، در این مواقع با کمک هنر دست رفوگر آسیب تا حد زیادی از بین میرود، اهمیت هنر رفوگری زمانی مشخص می شود که اقدام به تعویض فرش کنید و متوجه می شوید که هزینه تعویض فرش بسیار بالا است و اصلا به صرفه نیست.و می توانید با یک هزینه به مراتب کمتر از تعویض فرش، آن را بازسازی و ترمیم کنید.
وسایل و ابزار رفوگری :
برای رفو کردن فرش به وسایل خاصی نیاز است که معمولا در بیششتر منازل موجود است و گاهی نیاز است که آن را تهیه کنید، برای اینکه بتوانید به بهترین وجه فرش را رفو کنید لازم است حتما لوازمی مانند؛ خامه، نخ و شیرازه را تهیه کنید.
لوازم برشی و قیچی :
قیچی، چاقو تیز و تیغ لبه دار از مهم ترین وسایلی است که برای بریدن و مرتب کردن لبه های ساییده شده و آسیب دیده فرش لازم است. برای کوتاه کردن پرزهای اضافی و بریدن نخ ها و ریشه ها از قیچی استفاده می شود.
سوزن :
برای رفوگری سوزن خاصی نیاز است که معمولا طول تقریبی آن 5 تا 7.5 سانتی متر است.در صورتیکه سوزن مخصوص رفو گر در دسترس نبود می توانید از سوزن قلابدوزی شماره 3.5 و حتی از سوزن خیاطی درشت استفاده نمایید. دقت داشته باشید که سوزن رفو گری باید بسیار محکم و بادوام باشد تا در زمان کار نشکند.
نخ لینن :
محکم ترین و مناسب ترین نخ برای رفو گری نخ لینن است. این نخ دارای تنوع رنکی بسیار بالا و به صورت قرقره و کلاف در بازار موجود است و می توانید به راحتی از فروشگاه های وسایل هنری یا مبل فروشی ها تهیه نمایید.توصیه می کنم از این نخ همرنگ فرش استفاده شود و اگر نخ همرنگ فرش در دسترس نبود حتما از رنگ قهوه ای استفاده نمایید.بهترین جایگزین برای نخ لینن انواع نخ های پنبه ای یا براق محکم است.
.انگشتانه :
کار رفوگری یکی از هنرهایی است که نیاز به استفاده از انگشت و سرانگشتان دارد.برای جلوگیری از رسیدن آسیب به انگشتان خود توصیه می کنم از انگشتانه استفاده کنید.البته شاید دیده باشید که استادکاران ماهر نیازی به انگشتانه ندارند، از دیگر ابزارهایی مورد نیاز به رفوگری می توان به نوار چرمی،گاز انبر،انبردست، دم باریک،درفش،میخ کش و تخته شیب دار برای خارج کردن نخ از فرش اشاره کرد.
.
انواع آسیب هایی که نیاز به رفو گری دارند :
قبل از هر اقدامی در اولین مرحله سطح آسیب دیده فرش را تعیین می کنند، تا به راحتی پروسه رفو فرش شروع شود. سطح های آسیب دیده فرش که نیاز به رفو دارند عبارتند از ؛
آسیب های جزئی :
این آسیب ها بسیار جزئی و سطحی هستند که بدون هزینه گزاف قابل بازسازی و رفو می باشد، انواع لکه ها و تغییر رنگ سطحی و... در جزء این دسته قرار دارد.
آسیب های متوسط :
ترمیم این آسیب ها کمی با زحمت همراه است، این آسیب ها عبارتند از؛ بیدخوردگی،ساییدگی، بیرون زدن چله و...
آسیب های جدی :
این آسیب ها شامل سوختگی،پوسیدگی و پارگی می باشد که نیاز به تخصص بالا دارد و مشمول هزینه های بیشتری میشود. این سطح از رفو برای فرش های نفیس و گرانقیمت و عتیقه بیشتر انجام می شود. البته به قیمت گزاف.

نکات مهمی که باید قبل از رفوی فرش در منزل به آن دقت داشته باشید:
قبل از شروع و اقدام به رفوگری باید آلودگی ها را حذف و فرش را گردگیری نمایید.سپس در صورت امکان فرش را بشویید.و با استفاده از سوزن هایی که معرفی شد گره های آسیب دیده را باز کنید. در صورتیکه آسیب دیدگی فرش گسترده بود، از پشت فرش با کمک نخ داخل فرش را محکم نمایید تا بدون چروک کار رفو گری را انجام دهید. البته می توانید این کار را به یک متخصص رفو بسپارید و اگر علاقه دارید در منزل این کار را شروع کنید،اقدام به تار و گره زنی نمایید.
نکات مهم برای رفو فرش در منزل :
آسیب و پارگی کناره های فرش :
وقتی که فرش آسیب می بیند و پاره می شود، سه طرف فرش نیاز به رفو و ترمیم که یک قسمت آن شیرازه فرش است.
در قسمت کناره های فرش که دچار پارگی شده است ابتدا اقدام به چله کشی می کنند و بعد از گذاشتن چند چله به جای شیرازه، پودکشی انجام می شود.توصیه می شود پود کشی در یک طرف قالی و به صورت منفصل و جدا انجام شود. بعد از اتمام پود کشی فرش را به کارگاه وصل و نخ های اضافی چله را از سه طرف فرش جدا می کنند.گره های اضافی را از فرش در آورده و سر پودها را را جدا کرده و مرتب می کنند.در صورتیکه فرش به صورت تخت باشد، برعکس جهت پود قبلی یک رج پود اضافه می شود و سر پود به دور شیرازه پیچیده می شود.سپس خامه را سوزن کرده و مقداری پایین تر از شیرازه آسیب دیده ، داخل شیرازه نموده و از بالای سر شیرازه پاره شده خارج می کنند.سپس در انتهاء خامه را دور پود و 4 تار شیرازه می پیچند، در صورتیکه قالی لول بود، پود کشی نازک بعد از عبور دادن پود ضخیم از لابه لای تار انجام می شود و شیرازه پیچی انجام می شود، در فرش های نیم لول، در جهت مخالف یکدیگر دو پود را عبور می دهند سپس شیرازه پیچی انجام می شود.
در ترمیم پارگی های عرضی فرش، در اولین مرحله فرش را به پشت پهن نموده و سپس به چارچوب کارگاه نصب و ثابت می شود. و برای فرش های ریز بافت این کار با سوزن و در فرش های درشت بافت و ضخیم این کار با میخ انجام می شود. و بخش پایینی فرش را داخل قاب با میخ ثابت و محکم می کنند.
در این روش رج های آسیب دیده فرش با کمک نخ چله و سوزن به صورت زیگراگ و دو گره به هم دوخته می شود و بعد از آن متناسب با نوع فرش،پود کشی و تار کشی و سپس انجام گره زنی صورت می گیرد.
.
علت های آسیب در فرش های دست بافت :
آسیب به فرش دارای علت های متفاوتی است از جمله می توان به این موارد اشاره کرد؛
بی احتیاطی در حذف گردو غبار و شستشو، پوسیدگی، ساییدگی بیش از حد فرش،تا شدن غیر اصولی فرشی که شسته نشده و در لابه لای فرش گرو خاک وجود دارد، رد شدن انواع سیم ها از زیر فرش، ازجمله سیم تلفن، کابل برق، سیم آنتن و..
ترمیم و رفوی پارگی در محل اتصال ریشه :
اگر نیازی به بازکردن همه ریشه فرش و ریشه بافی جدید نباشد و فقط یک ناحیه کوچک از فرش آسیب دیده باشد از این روش برای رفوگری و ترمیم فرش استفاده می شود.
علت پارگی فرش
توسط بید یا حشره
ریشه فرش قلاب کن شده و ترمیم و بازسازی در طولانی مدت موجب افزایش ناحیه آسیب می شود.
پوسیدگی قسمتی از ریشه و تاخیر در بازسازی و ترمیم آن
ساییده شدن فرش در نزدیک ریشه و تاخیر در تعمیر و نوسازی
در جا به جایی و حمل نقل گیر کردن گوشه فرش به اجسام نوک تیز
روش های غلط در نگهداری از فرش مانند خوابانیدن ریشه های فرش به زیر سطح فرش

انجام مراحل رفوگری ریشه :
یکی از متداول ترین روش ها برای ترمیم و بازسازی فرش های آسیب دیده ریشه زنی فرش است. جهت افزایش مقاومت و استحکام فرش و بیشتر شدن جلوه و زیبایی فرش بعد از اتمام بافت فرش عملیات ریشه زنی انجام می شود. بعد از مدتی و به علت های متفاوت ممکن است که این ریشه ها پوسیده و کهنه شود و صد در صد از بین رفتن و آسیب دیدن ریشه ها تاثیر مستقیمی روی زیبایی فرش دارد.، تنها روش برای ترمیم این نوع فرش ها با توجه به نوع خامه (کرک، پشم) و بافت فرش، ریشه را متناسب با نوع ریشه قبلی انتخاب و بافته می شود.
ترمیم سوختگی در فرش :
سوختگی در هر قسمت از فرش که رخ داده باشد، با استفاده از نوع الیاف و نخی که در بافت فرش استفاده شده به راحتی قابل ترمیم و بازسازی است.
رفو کردن قسمت بید زده :
در بعضی مواقع فرش هایی هستند که بنا به دلایلی با بید زدگی مواجه می شوند و نیاز به رفو دارد. بعد از تمیز کردن فرش رفوی قسمت بید زده انجام می شود. بعد از تمیز کردن فرش آن را برعکس نموده و در زیر قسمت بید زده یک کاسه گذاشته و با توجه به طرح و نقشه فرش همه قسمت های بید زده را با دقت کامل و رج به رج و از نوبافته و مرتب می کنند.
تعمیر و ترمیم فرش پوسیده :
پوسیدگی فرش زمانی اتفاق می افتد که الیاف فرش دچار تغییر و سست شدن و از هم پاشیدگی می شود، رطوبت و نم از مهم ترین عوامل آسیب رسیدن به فرش می باشد، چون فرش به علت تماس طولانی با نم و رطوبت استحکام و مقاومت خود را از دست می دهد و در نهایت دچار پوسیدگی می شود، رفوی فرش پوسیده باید به متخصصان این حوزه سپرده شود تا بعد از ترمیم اثری از پوسیدگی در فرش مشاهده نشود. چون گاهی اوقات پوسیدگی فرش به حدی است که حتی صاحب فرش متوجه آن نمی شود و تمام اتصالات فرش از هم جدا می شود، در این مواقع پوسیدگی موجب پاره شدن فرش می شود، و برای رفع پارگی فرش از چسب های مخصوص استفاده می شود.
پوسیدگی فرش به دو صورت عمقی و سطحی رخ می دهد.و قطعا شیوه رفو و مرمت آن متغیر و متفاوت است.و عمق پوسیدگی نوع رفو و مرمت را تعیین می کند.در اولین مرحله برای رفع پوسیدگی چله های پوسیده را یک به یک با نخ چله جدید تعویض می کنند و بعد از آن پرزهای قالی را در نقاط آسیب دیده را با دیگر بخش ها هماهنگ و ترمیم می کنند.
ترمیم و رفوی تابلو فرش :
برای زیبایی ادرات و منازل مسکونی و.. کاربرد تابلو فرش دارای اهمیت زیادی است. و یکی از مهمترین عناصر اصلی دکوراتیو تابلو فرش می باشد. در سال های اخیر طراحان داخلی توجه زیادی به تابلو فرش داشته اند و تابلو فرش های ماشینی، دستبافت و ابریشمی در بازار موجود است.و اگر زمینه تابلو فرش آسیب ببیند به راحتی رفو گران می توانند آن را ترمیم کنند.البته ترمیم و بازسازی تابلو فرش باید توسط متخصصان این حوزه انجام شود. و ترمیم و بازسازی تابلو فرش بسیار متفاوت تر از ترمیم فرش می باشد. و رفوگر باید به تمام روش های رفو گری و کیفیت الیاف آشنا باشد.تا یک رفو بی نقص و زیبا را تحویل دهد.
رفوی فرش سوراخ شده :
در صورتیکه فرش سوراخ شد هرگز آن را با روفرشی و... مخفی نکنید، بهترین روش برای پوشاندن حفره های کوچک روی فرش رفو کردن است.کافیست با استفاده از یک خودکار در اطراف حفره ایجاد شده یک مربع یا دایره بکشید و در بیاورید،البته رفوگران ماهر و متخصص با استفاده از چاقوی مخصوص برای بریدن استفاده می کنند. و قسمت آسیب دیده فرش را به دقت به اندازه یک مربع یا دایره برش می زنند.و قسمتی از فرش آسیب دیده را که شبیه به این قسمت است از قبل برش داده و در جای حفره می گذارند. به این روش در رفو اصطلاحا وصله کردن می گویند. سپس قسمت اضافه شده را با چسب مخصوص چسبنده و به آرامی ماساژ می دهند تا سطح فرش محکم شود، با این کار خطوط ایجاد شده تا حد زیادی محو می شود و جلوه ظاهر فرش زیبا تر می شود.
رفو فرش در منزل :
قبل از اقدام برای شروع به رفو فرش در منزل لازم است فرش را آماده کنید، برای این کار کافیست ابتدا گرد و خاک و آلودگی ها را از سطح فرش پاک کنید. همیشه به یاد داشته باشید که رفوی فرش بعد از نظافت و شستشوی فرش انجام می شود، حتی می توانید فرش را به قالی شویی تحویل داده تا مراحل تمیز کردن فرش طبق روال انجام شود. و بعد از قالی شویی اقدام به مرمت ایرادات فرش نمایید.
قبل از هر کاری برای استحکام بیشتر دوام بیشتر فرش، ابتدا پرداخت ریشه و شیرازه دوزی را انجام دهید.برای ترمیم و رفوی فرش از نخ ها و کلاف های همرنگ فرش استفاده نمایید. و در نظر داشته باشید که رفوی فرش در افراد مبتدی و غیر حرفه ای در همان جلسه تمام نمی شود و ممکن است بارها باید این کار را تکرار کنید.پس ناامید نشوید و مد نظر داشته باشید که یک فرش ممکن است بارها گذرش به رفوگر بخورد.مخصوصا فرش های قدیمی و عتیقه که بارها مورد تعمیر و مرمت قرار گرفته است.دستان هنرمند و مهارت خاص رفو گر زیبایی فرش را چندین برابر نشان می دهد و ناگفته نماند استفاده از ابزرا مناسب نیز بی تاثیر نیست.
خامه فرش بافی :
اگر فرش دچار ساییدگی شود، خامه فرش بافی بهترین روش برای ترمیم و بازسازی فرش است، ولی چرا؟ خامه در برابر ساییدگی دارای مقاومت و استحکام بالایی است و به خوبی می تواند در برابر سایش مقاوم باشد.پس اگر در فرش هایتان آثاری از ساییدگی مشاهده کردید حتما به استاد رفوگر توصیه کنید که از روش خامه بافی استفاده کند.و اگر قصد دارید خودتان این کار را انجام دهید،از فرش فروشی ها خامه را تهیه کنید.و اگر به خامه دسترسی نداشتید بهترین روش استفاده از کاموا می باشد. می توانید بر اساس رنگ مورد نیاز کاموای بافتنی پشمی و زبر انتخاب نمایید.
.
روکش، وصله و آستر:
از روکش برای ترمیم و بازسازی لبه های پوسیده فرش استفاده کنید.در صورتیکه قصد دارید، رفو فرش در منزل انجام دهید.برای لبه دوزی می توانید از انواع پارچه های محکم، کیف و حتی روکش ماشین استفاده نمایید.